رابطه مثانه عصبی با بی اختیاری ادرار: درمان با فیزیوتراپی و بیوفیدبک
برای اینکه سیستم ادراری وظیفه‌ی خود را انجام دهد، عضلات، اعصاب باید با هم کار کنند تا ادرار در مثانه نگه داشته شود و سپس در زمان مناسب از آن خارج شود. اعصاب پیام‌هایی را از مثانه به مغز حمل می‌کنند تا به آن اطلاع دهند که چه زمانی مثانه پر شده است. آنها همچنین اعصابی را از مغز به مثانه حمل می‌کنند تا به عضلات دستور منقبض یا شل شدن را بدهند. یک مشکل عصبی احتمالا کنترل مثانه‌ی شما را تحت تاثیر قرار دهد در صورتی که اعصابی که انتظار می‌رود که حمل پیام‌ها بین مغز و مثانه انجام دهند، کار خود را به درستی به عمل نرسانند.
انواع
اعصابی که ضعیف هستند، باعث ایجاد سه نوع متفاوت از مشکلات کنترل مثانه می‌شوند.
مثانه‌ی بیش فعال
مثانه‌ی بیش فعال
مثانه‌ی بیش فعال: اعصاب آسیب دیده ممکن است که سیگنال‌هایی در زمان نادرست به مثانه ارسال کنند و باعث فشردن عضلات آن بدون هشدار قبلی شوند. این علائم مثانه‌ی بیش فعال شامل موارد زیر هستند:
- تکرر ادرار: به صورت دفع روزانه‌ی ادرار بیش از هشت بار و یا بیش از دو بار در طول شب مشخص میشود.
- اورژانس ادراری: به نیاز به ادرار کردن فوری به صورت ناگهانی و شدید گفته میشود.
- بی اختیاری فوری: نشت ادرار به دنبال دفع ادرار ناگهانی و قویا اورژانسی
کنترل ضعیف عضلات اسفنگتر
کنترل ضعیف عضلات اسفنگتر. عضلات اسفنگتری اطراف پیشابراه قرار دارند و آن را بسته نگه می‌دارند تا ادرار در مثانه نگه داشته شود. اگر اعصاب عضلات اسفنگتری آسیب ببینند این عضلات گشاد شده و اجازه‌ی نشت ادرار میدهند و یا در هنگامی که سعی بر تخلیه‌ی ادرار دارید، تنگ می‌شوند.
احتباس ادراری
در بعضی از افراد آسیب عصبی به معنای آسیب عضلات مثانه است که پیامی جهت زمان تخلیه‌ی ادرار نمی دهند یا برای تخلیه‌ی کامل مثانه بسیار ضعیف هستند. اگر مثانه خیلی پر شود، ادرار برمیگردد و فشار فزاینده، به کلیه‌ها آسیب وارد می‌کند. یا ادراری که مدت طولانی در مثانه باقی مانده، باعث ایجاد عفونت کلیه یا مثانه میشود. احتباس ادراری همچنین ممکن است که باعث ایجاد بی‌اختیاری فشاری شود.
علل
بسیاری از وقایع یا شرایط قادرند که به اعصاب و مسیرهای عصبی آسیب برسانند . بعضی از شایع‌ترین دلایل آن در زیر آمده است:
- زایمان واژینال
- عفونت‌های مغز یا طناب نخاعی
- دیابت
- سکته‌ی مغزی
- حوادثی که به مغز یا طناب نخاعی آسیب می‌رسانند
- مالتیپل اسکلروزیس
- مسمومیت با فلزات سنگین
علاوه بر این، بعضی از اطفال با این مشکلات عصبی متولد می‌شوند که از تخلیه‌ی مثانه جلوگیری میشود و باعث عفونت ادراری و یا آسیب کلیوی میشود.
تشخیص
هرگونه ارزیابی برای یک مشکل سلامت با شرح حال پزشکی و معاینه‌ی بالینی شروع میشود. پزشک شما از این اطلاعات جهت باریک کردن دایره‌ی دلایل احتمالی ایجاد کننده‌ی مشکل مثانه‌ی شما استفاده می‌کند.
اگر مشکوک به آسیب هستید پزشک احتمالا به آزمایش هم مثانه و هم سیستم عصبی شامل مغز نیاز پیدا می‌کند. سه آزمایش متفاوت ممکن است استفاده شود:
یورودینامیک
این آزمایشات شامل اندازه گیری فشار مثانه در هنگام پر شدن میشود تا ببینند که مثانه قادر به نگه داشتن چه میزان ادرار است و سپس چک می‌کنند که ببینند که آیا مثانه به طور کامل و موثر خالی شده است یا نه.
تصویربرداری
ممکن است که پزشک از ابزارهای متفاوتی استفاده کند – رادیوگرافی، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) و توموگرافی کامپیوتری (CT) تا از دستگاه ادراری و سیستم عصبی مثل مغز تصویر تهیه کند.
الکتروانسفالوگرام (EEG)
یک الکتروانسفالوگرام (EEG) آزمایشی است که در طی آن سیمهایی به وسیله‌ی پدهایی بر روی پیشانی جهت دریافت اطلاعات حسی هرگونه اختلال عملکرد مغزی را جایگزاری میشود. پزشک ممکن است که از الکترومیلوگرام (EMG) استفاده کند که از سیمهایی با پدهایی که در بخش پایینی شکم جایگذاری شده‌اند تا اعصاب و عضلات مثانه را مورد آزمایش قرار دهند.
درمان‌های مثانه نوروژنیک یا عصبی
درمان مشکلات کنترل مثانه به دلایل آسیب عصبی و نوع اختلال عملکرد ناشی از آن بستگی دارد. در موارد مثانه‌ی بیش فعال پزشک شما راه‌های متعددی را به شما پیشنهاد می‌کند که شامل تمرین دادن مثانه، تحریک الکتریکی، دارودرمانی و در موارد شدید که سایر درمان‌ها با شکست روبرو شده‌اند جراحی هم میشود.
تمرین دادن مثانه
پزشک از شما میخواهد که یک دفتر خاطرات برای فعالیت روزانه‌ی مثانه تهیه کنید—تا دریافت مایع، دفعات مراجعه به توالتو دفعات نشت ادرار را ثبت کند. این ثبت ممکن است که الگویی را نشان دهد و راه‌های جلوگیری از حوادثی که باعث مراجعه به توالت در زمانهای مشخصیاز روز شده را پیشنهاد می‌کند—تمرینی که به آن تمرین دادن مثانه گفته میشود. وقتی که کنترل را بدست آوردید شما قادر به افزایش زمانهای مراجعه به توالت را هستید. تمرین دادن مثانه نیز شامل تمرین کگل می شود تا عضلات نگه دارنده‌ی ادرار قوی شوند.
تحریک الکتریکی (بیوفیدبک)
پالس‌های الکتریکی خفیف برای تحریک اعصاب کنترل کننده‌ی مثانه و عضلات اسفنگتر استفاده می‌شوند. بسته به اینکه پزشک قصد درمان کدام عصب را دارد، این پالسها از طریق واژن یا آنوس وارد می‌شوند و یا با استفاده از پچ هایی بر روی پوست. روش دیگر، جراحی‌های کوچک برای جایگزاری سیم الکتریکی نزدیک نشیمنگاه است. این روش دو مرحله دارد. اول، این سیم را در زیر پوست قرار میدهند و به یک محرک موقت متصل میشود که برای چندین روز همراه شما حمل میشود. اگر شرایط شما در طی این دوره‌ی آزمایشی بهبود یافت، بعد از آن سیم در نزدیکی نشیمنگاه شما تعبیه شده و محرک بطور دائم زیر پوست شما قرار میگیرد.
درمان دارویی
داروهای مختلفی که اعصاب و عضلات دستگاه ادراری را از راه های مختلف تحت تاثیر قرار میدهند.
- داروهایی که عضلات مثانه را شل کرده و از اسپاسم مثانه جلوگیری می‌کنند شامل اکسی‌بوتینین کلرید (دیتروپان)، تولترودین (دترول)، هیوسیامین (لوسین) و پروپانتلین برومید (پروبانتین) می‌شوند که به دسته‌ی داروهای آنتی‌کولینرژیک تعلق دارند. اکثر عوارض جانبی مربوط به خشکی دهان است اگرچه در دوزهای بالا باعث تاری دید، یبوست، افزایش ضربان قلب و گرگرفتگی می‌شوند.
- داروهای افسردگی که عضلات مثانه را نیز شل می‌کنند شامل ایمی‌پرامین هیدروکلرید (توفرانیل)، یک ضدافسردگی سه حلقه‌ای، میشود. عوارض جانبی آن شامل خستگی، خشکی دهان، گیجی، تاری دید، تهوع و بی خوابی است.
جراحی
در اکثر موارد که بی‌اختیاری ادرار شدید است و به سایر درمان‌ها جواب نداده، جراحی ممکن است که مورد توجه قرار گیرد. ممکن است که مثانه در طی عملی جراحی به نام سیستوپلاستی تقویتی بزرگ‌تر شود که در طی آن بخشی از مثانه که بیمار است با بخشی دیگر از روده‌ی فرد جایگزین میشود. این عمل ممکن است که با توانایی ذخیره‌ی ادرار را افزایش دهد اما تخلیه‌ی ادرار را سخت‌تر کند و نیاز به تعبیه‌ی کاتتر روزانه را الزامی کند. خطرات دیگر جراحی شامل پاره شدن مثانه و نشت ادرار به درون بدن ، سنگ مثانه، موکوس در مثانه و عفونت است.
تمرین کگل
تمرینات کگل، عضلات نگه دارنده و بسته نگه داشتن مثانه را تقویت می‌کند.
قدم اول در انجام تمرین کگل پیدا کردن عضلات به درستی است. تصور کنید که در تلاش برای جلوگیری از دفع گاز هستید. عضلاتی که ممکن است در این روند استفاده شود را فشار دهید و بچلانید. اگر احساس دفع به شما دست داد یعنی که آنها عضلات درستی برای تمرین لگن هستند. سعی نکنید که سایر عضلات را به طور همزمان بچلانید. مواظب باشید که معده، پاها یا باسن خود را فشارندهید. تنها عضلات لگن را بچلانید. نفس خود را حبس نکنید. در ابتدا یک نقطه برای تمرین انتخاب کنید (توالت یا اتاق خواب) تا قادر به تمرکز باشید. عضلات لگنی را به داخل بکشید و تا سه شماره نگه دارید. سپس سه ثانیه نگه دارید. این مرحله را تکرار کنید اما نه زیاد. سه بار و هر بار ده مرتبه تکرار کنید. تمرین عضلات لگنی خود را در حالت خوابیده شروع کنید. این وضعیت راحت‌تر است زیرا عضات نیازی به مقاومت در برابر نیروی جاذبه ندارند. هنگامی که عضلات شما قوی‌تر شدند در حالت نشسته یا ایستاده تمرین را تکرار کنید. تمرین در مقابل جاذبه شبیه اضافه کردن وزنه‌ی بیشتر است. صبور باشید. دست نکشید. این تنها پنج دقیقه از وقت شما را در روز میگیرد. شما ممکن است بعد از سه تا شش هفته احساس کنید که کنترل مثانه‌ی شما بهتر شده است. هنوز هم اکثر افراد بعد از هفته‌های کمتری متوجه بهبود می‌شوند.
