دیابت و بی اختیاری ادرار:علت و درمان با فیزیوتراپی و بیوفیدبک
اغلب اوقات داشتن یک مشکل می‌تواند خطر ابتلا به مشکلاتی دیگر را در شما افزایش دهد. این امر برای مشکل دیابت و بی‌اختیاری ادرار یا ریختن ناگهانی ادرار یا مدفوع صدق می‌کند. بیماران مبتلابه دیابت معمولاً با مشکلاتی در کنترل کردن مثانه یا روده‌شان مواجه می‌شوند. این می‌تواند شامل چکه کردن غیرارادی، تخلیه نشدن کامل و تکرر ادرار یا احساس نیاز شدید و اضطرار برای رفتن به دستشویی شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر یا رزرو نوبت در کلینیک تخصصی بی‌اختیاری ادرار دکتر فرخانی با ما تماس حاصل فرمایید.
علت‌ها
به چهار دلیل دیابت می‌تواند منجر به مشکلاتی در کنترل مثانه و روده شود:
چاقی
چاقی عامل اصلی در بیماران مبتلابه دیابت نوع 2 (دیابت غیر وابسته به انسولین) و همچنین عامل اصلی برای ابتلا به بی‌اختیاری ادرار می‌باشد. عضلات کف لگن، بیشتر وزن بدن را تحمل می‌کنند. هرگونه وزن اضافه‌ای باعث می‌شود که فشار بیشتری روی این عضلات وارد شود و آن‌ها را ضعیف کند. عضلات ضعیف شده‌ی کف لگن نمی‌توانند مثانه و روده را آن‌گونه که باید نگه‌دارند؛ به همین خاطر ممکن است هنگام سرفه و عطسه کردن، با مشکل چکه کردن غیرارادی ادرار (همچنین به آن بی‌اختیاری استرسی میگویند) یا نیاز به فوری به دستشویی یا تکرر ادرار مواجه شوید.
آسیب عصبی
عدم کنترل صحیح و یا طولانی شدن دیابت ممکن است به سیستم عصبی بیمار آسیب وارد کند (نوروپاتی) که معمولاً در پاها رخ می‌دهد. این آسیب همچنین می‌تواند مثانه و روده را مبتلا کند. آسیب عصبی در مثانه و روده باعث از دست دادن احساس در آن قسمت‌ها می‌شود تا جایی که بیمار پر بودن مثانه و نیاز به تخلیه‌ی آن را حس نمی‌کند. مثانه و روده شاید کاملاً تخلیه نشوند که این موضوع ریسک ابتلا به عفونت‌های مجاری ادراری، آسیب کلیه‌ها یا یبوست را افزایش می‌دهد.
پایین بودن ایمنی بدن
دیابت باعث اختلال در سیستم ایمنی بدن می‌شود که این امر ریسک ابتلا به عفونت‌ها را بالا می‌برد. یکی از عفونت‌های شایعی که بیماران دیابتی با آن مواجه می‌شوند، عفونت ادراری می‌باشد. این بیماری ترکیبی از تغییرات سیستم ایمنی و خالی نشدن کامل مثانه می‌باشد که منجر به بروز این عفونت‌ها و اغلب برگشت آن‌ها می‌شود. درمان این عفونت‌ها شامل داروهای آنتی‌بیوتیک و راهکارهایی برای ترغیب خالی کردن کامل مثانه می‌شود. علاوه براین، رعایت بهداشت فردی بسیار حائز اهمیت است و خانم‌ها باید برای جلوگیری از انتقال باکتری‌های روده‌ای به واژن، بدن خود را از جلو به عقب خشک کنند. نوشیدن آب و عصاره کرن بری (نوعی توت) می‌تواند به پیشگیری از عفونت ادراری کمک کند.
داروها
داروهایی که برای کنترل دیابت نوع دوم مصرف می‌شوند ممکن است باعث از دست دادن حرکات و فعالیت‌های روده (اسهال) گردند. ترکیبی از ضعف عضلات ناحیه‌ی کف لگن و از دست دادن حرکات روده ممکن است باعث بی‌اختیاری روده شود. در صورت مواجه‌شدن با این مشکلات با یک پزشک یا پرستار بخش بیماران دیابتی صحبت کنید.
عوامل خطر
- قند خون بالایی که در دیابت مشاهده می‌شود می‌تواند باعث تشنگی و دفعات ادرار بیشتر در شما شود. وجود قند مازاد در خون موجب تشنه شدن شما خواهد شد که از این منجر به تکرر ادرار می‌شود.
- جنس مؤنث بودن، زیرا زنان درخطر بالاتری برای بی‌اختیاری نسبت به مردان می‌باشند.
- زایمان
- بالا رفتن سن
- بیماری‌های دیگری مانند سرطان پروستات یا بیماری ام اس
- انسداد مجرای ادراری
- عفونت‌های ادراری و مجاری
تشخیص
درباره مشکل بی‌اختیاری خود با یک پزشک صحبت کنید. پزشک شما می‌تواند تشخیص دهند که آیا این مشکل رابطه‌ی مستقیمی به دیابت دارد یا مشکل و علتی دیگر درمیان است. همچنین می‌توان بی‌اختیاری ادراری را درمان کرد. در برخی موارد، درمان علت اصلی می‌تواند باعث برطرف شدن مشکل بی‌اختیاری ادرار شود. در طی معاینه، پزشک از شما درباره‌ی سابقه‌ی بیماری و علائمتان سوا لاتی خواهد پرسید و معاینه‌ی فیزیکی نیز انجام خواهد داد. همچنین ممکن است آنالیزی را برای اندازه‌گیری سطح ادرارتان انجام دهد.
درمان
بیوفیدبک
درروش بیوفیدبک تراپی یک سری حسگرهای خاصی به شکم وصل می‌شوند و یک پروب (میله‌ی مدرج) کوچک روی واژن یا مقعد قرار می‌گیرد تا فعالیت الکتریکی عضلات را در حین انجام دادن تمریناتی برای عضله‌ی لگن، اندازه‌گیری کند. سپس این فعالیت به‌صورت خطوطی رنگی به نمایشگر کامپیوتر منتقل می‌شوند تا به فرد نشان دهند که آیا از عضلات مناسبی استفاده کرده است یا خیر. بیوفیدبک تراپی در مطب پزشک انجام می‌گیرد و همچنین یک سری حرکات تمرینی برای کار کردن در خانه به بیمار داده می‌شود.
تحریک عصبی
بیوفیدبک تراپی همچنین می‌تواند با روش تحریک عصبی کف لگن (PFS) همراه باشد، در این تکنیک عضلات کف لگن از طریق روش تحریک الکتریکی از طریق یک میله در واژن یا مقعد، بدون درد، تحریک می‌شوند. اگر این روش تأثیری در کاهش بی‌اختیاری ادرار یا تکرر ادرار داشته باشد، یک یونیت PFS را می‌توان برای استفاده در خانه خریداری کرد که معمولاً دو بار در روز به مدت 15 دقیقه برای چند هفته مورداستفاده قرار می‌گیرد و سپس با کاهش علائم به‌تدریج از کاربرد آن کاسته می‌شود.
رفتاردرمانی
ازآنجایی‌که روش‌های رفتاردرمانی برای اکثر انواع بی‌اختیاری ادرار مؤثر واقع می‌شوند و ازآنجایی‌که عوارضی در پی ندارند، یادگیری حرکات تمرینی برای لگن، تکنیک‌های برطرف سازی بی‌اختیاری و یا تمرین دادن مجدد مثانه می‌توانند اولین گام مناسب در جهت درمان بی‌اختیاری ادرار باشند.
درمان دارویی
چند داروی مختلف برای درمان پرکاری مثانه به تائید رسیده‌اند، مانند انتی کلینرژیک (anticholinergics)، آگونیستهای آدرنرژیک بتا 3 (beta-3 adrenergic agonists)، بلاک کننده‌های عصبی و داروهای ضدافسردگی تری سایکلک (tricyclic antideppresants). داروهای انتی کلینرژیک می‌توانند مواد شیمیایی را که در اعصاب مثانه فعالیت دارند مسدود (بلاک) کنند و انقباضات ناخواسته‌ی مثانه را کاهش دهند، درحالی‌که آگونیستهای آدرنرژیک بتا 3 باعث شل شدن و استراحت دادن عضلات مثانه می‌شوند که باعث افزایش ظرفیت آن خواهد شد.
تمرینات عضله‌ی کف لگن
ورزش‌های مخصوص عضلات لگنی که معمولاً به آن تمرینات کگل میگویند، باعث بهبود عملکرد عضله‌ی اسفنکتر (عضله‌ی تنگ‌کننده) مجرای پیشاب و جلوگیری از انقباضات ناخواسته‌ی مثانه می‌شوند. چنین ورزش‌هایی می‌توانند در کنترل و مدیریت بی‌اختیاری استرسی و فوریتی ادرار مفید و مؤثر واقع شوند. برای کنترل اضطرار برای رفتن به دستشویی، عضلات کف لگنتان را فشرده کنید و به سمت بالا بکشید. وقتی احساس نیاز فوری به خالی کردن مثانه یا روده کردید، چند لحظه صبر کنید، بایستید یا روی سطحی سفت بنشینید. عضلات لگن خود را فشرده کنید و به سمت بالا بکشید. به چیزی غیر از حالت اضطرارتان فکر کنید. در این وضعیت، حالت اضطرار باید از بین برود و شما می‌توانید بدون عجله به دستشویی بروید.
تمرین دادن مثانه
برای تمرین دادن مثانه از یک برنامه‌ی زمان‌بندی‌شده‌ای برای رفتن به دستشویی استفاده کنید تا عملکرد نرمال را مجدداً به مثانه یاد دهید. به‌طور مثال، یک شخص ممکن است 1 تا 1.5 ساعت برای رفتن به دستشویی منتظر بماند و باید اضطرار برای تخلیه‌ی مثانه یا هرگونه نشت غیرارادی را که در این فاصله رخ می‌دهد، نادیده بگیرد. وقتی بدن فرد به منتظر ماندن عادت کند، این فواصل تا نیم ساعت بیشتر می‌شوند تا وقتی‌که در فاصله‌ای مناسب و به‌راحتی ادرار کند. با افزایش تدریجی فاصله‌های زمانی بین دفعات دفع ادرار در این روش، ظرفیت مثانه بهبود یافته و دفعات نشت و بی‌اختیاری ادرار کاهش می‌یابد.
پیشگیری
کنترل صحیح دیابت بهترین راه برای پیشگیری از وقوع آسیب عصبی یا آسیب‌های دیگر می‌باشد.
برای اینکه بتوانید کنترل مثانه یا روده‌تان را حفظ کنید، پنج راهکار وجود دارد:
- خوب غذا بخورید: یعنی یک رژیم غذایی سالم و سرشار از فیبرهای لبنی برای جلوگیری از یبوست. بدن ما روزانه به حداقل 30 گرم فیبر نیاز دارد. به همین منظور حداقل روزی 2 تا 3 وعده میوه، 5 وعده سبزی جات و 5 وعده غلات و نان مصرف کنید. این نکته شایان‌ذکر است که در مصرف مواد غذایی تعادل را حفظ کنید زیرا فقط افزودن فیبر به رژیم غذایی بدون افزودن مایعات می‌تواند باعث یبوست و یا بدتر شدن آن گردد. اگر یبوست به مدت طولانی ادامه داشته باشد باید به پزشک مراجعه کنید.
- مایعات کافی بنوشید – برای پیشگیری از ناراحتی‌های مثانه و یبوست روزانه 1.5 تا 2 لیتر مایعات بنوشید، در غیر این صورت با پزشک خود مشورت کنید. نوشیدن مایعات بیشتر در فصول گرم و یا در هنگام ورزش توصیه می‌شود. مایعات را در طول روز و به‌طور یکسان بنوشید. آب بهترین نوشیدنی است. از مصرف کافئین، الکل و نوشیدنی‌های گازدار پرهیز کنید زیرا باعث ناراحتی در مثانه خواهند شد. همیشه بعد از مصرف این نوشیدنی‌ها آب زیادی بنوشید.
- به‌طور منظم ورزش کنید- حرکت داشته باشید. سعی کنید روزانه 30 دقیقه ورزش کنید. به خاطر داشته باشید که پیاده‌روی یک ورزش عالی ست. با انجام ورزش‌های مخصوص کف لگن، عضلات آن ناحیه را قوی کنید.
