بی اختیاری ادرار در اثر عارضه های نخاعی

نخاع انسان دارای چهار ناحیه است. از بالا به پایین، اولین و فوقانی ترین قسمت نخاع، بخش گردنی آن می‌باشد. بخش گردنی نخاع، مسئول تأمین حس و عملکرد دست‌هاست. پس از آن بخش توراسیک یا سینه‌ای نخاع قرار دارد. این بخش مسئول فعالیت‌ها و حواس سینه، کمر و شکم است. پس از آن بخش لامبار یا کمری نخاع قرار دارد که فعالیت بخش‌های تحتانی کمر و پاها در این قسمت کنترل می‌شود. تحتانی‌ترین بخش ستون فقرات قسمت خاجی یا ساکرال آن است که فعالیت مثانه، اسفنکترهای خارجی مثانه و روده، فعالیت‌های جنسی (ازجمله نعوظ و انزال در آقایان و پاسخگویی اندام جنسی در خانم‌ها) و فعالیت برخی از عضلات پا در این بخش کنترل می‌شود. بخش بسیار مهمی از تخلیه‌ی مثانه توسط نخاع خاجی کنترل می‌شود. بخشی از ناحیه‌ی خاجی نخاع به نام مرکز ادراری و تخلیه‌ی مثانه شناخته می‌شود. این مرکز به طور مستقیم سیگنال‌هایی را از مثانه دریافت کرده و سیگنال‌هایی را به آن ارسال می‌کند. زمانی که مثانه پر از ادرار می‌شود، سیگنال‌هایی را به بخش خاجی نخاع ارسال می‌کند. اگر این راه ارتباطی به دلیل بیماری یا آسیب مختل شود این پیام دریافت نشده و یا دریافت آن با تأخیر خواهد بود. نتیجه‌ی این مشکل، بی‌اختیاری در ادرار خواهد بود.

علل

موقعیت آسیب نخاعی تأثیر مهمی در نوع بی‌اختیاری ایجاد شده خواهد داشت. آسیب نخاعی ممکن است بالاتر از نخاع خاجی، در نخاع خاجی و یا پایین‌تر از آن ایجاد شود.

آسیب‌های نخاعی بالاتر از بخش خاجی

معمولاً بلافاصله پس از آسیب‌های نخاعی، مثانه وارد شوک نخاعی خواهد شد. در طول شوک نخاعی مثانه منقبض نمی‌شود. شوک نخاعی معمولاً حداقل 2 تا 3 ماه باقی خواهد ماند با این حال ممکن است به مدت 6 ماه و در برخی از موارد حتی تا 2 سال نیز این شوک در بدن فرد باقی بماند. چیزی که پس از شوک نخاعی اتفاق می‌افتد تا حد زیادی به شدت و سطح آسیب نخاعی بستگی خواهد داشت. آسیب نخاعی در موقعیتی بالاتر از مرکز خاجی می‌تواند از منتقل شدن سیگنال‌ها از مرکز ادراری به مغز جلوگیری کند. این آسیب همچنین ممکن است از عبور سیگنال‌هایی که از مغز به مرکز ادراری می‌روند نیز جلوگیری کند. از آن جایی که مغز هیچ‌گونه کنترلی بر روی فرایند تخلیه‌ی مثانه ندارد، مرکز ادراری خاجی به طور خودکار عمل می‌کند. مثانه‌ای که به طور غیرارادی و یا بیش از حد منقبض شود را با نام مثانه‌ی بیش‌فعال می‌شناسند. از آن جایی که تخلیه‌ی مثانه به‌عنوان یک رفلکس اتفاق می‌افتد، وارد و خارج شدن سیگنال‌ها از مرکز ادراری خاجی باعث تخلیه‌ی رفلکسی مثانه خواهد شد.

دیس سینرژی اسفنکتر مثانه

بین مغز و نخاع ناحیه‌ای به نام ساقه‌ی مغز قرار گرفته است. درون ساقه‌ی مغز، مرکزی برای تخلیه‌ی مثانه و ادرار وجود دارد. این مرکز مسئول ارسال پیام‌هایی از طریق نخاع به اسفنکتر مثانه است تا در زمان منقبض شدن مثانه، این اسفنکتر شل شود. آسیب نخاعی از عبور پیام‌های این مرکز به طرف اسفنکترها جلوگیری می‌کند. زمانی که مثانه دچار انقباض غیر ارادی می‌شود ممکن است اسفنکترها به حالت استراحت درنیامده و به این حالت، دیس سینرژی اسفنکتر مثانه ) گفته می‌شود.
دیس سینرژی اسفنکتر مثانه می‌تواند سبب ایجاد فشار زیاد در مثانه شود. این فشار زیاد با گذر زمان ممکن است باعث آسیب‌های کلیوی شود. مشکل دیگری که ممکن است در افراد مبتلا به آسیب‌های نخاعی در سطح توراسیک (مهره‌ی T-6) یا بالاتر از آن دیده شود دیس رفلکسی خودمختار می‌باشد. قابل‌ توجه‌ ترین اثر این عارضه، افزایش ناگهانی و شدید فشارخون است. چند علامت شایع دیگر که معمولاً همراه با فشارخون بالا دیده می‌شوند عبارت‌اند از سردرد شدید، تعریق، سرخ شدن چهره، سیخ شدن موها، لرز، احساس اضطراب و کاهش ضربان قلب. با این حال تنها 30 تا 40 درصد از افراد همراه با افزایش فشارخون به دیگر علامت‌ها نیز مبتلا می‌شوند (دیس رفلکسی خاموش). بنابراین زمانی که مثانه‌ی شما پر بوده و یا در حال تخلیه‌ی آن هستید مهم است که فشارخون خود را اندازه‌گیری کنید. علاوه بر مشکلات مثانه و بسته به سطح آسیب نخاعی، دو نوع اصلی روده‌ی نوروژنیک وجود دارند: آسیب در بالای کونوس مدولاریس (مهره‌ی L1) منجر به سندرم روده‌ای نورون حرکتی فوقانی می‌شود. سندرم روده‌ای نورون حرکتی تحتانی در آسیب‌های زیر مهره‌ی L1 دیده می‌شود. موقعیت و شدت آسیب نخاعی در این عارضه‌ها شبیه به آسیب‌های نخاعی ایجاد کننده‌ی مثانه‌ی نوروژنیک می‌باشد.

علائم آسیب هایی نخاعی و تاثیر بر بی‌اختیاری ادرار

آسیب نخاعی ممکن است ارتباط بین اعصاب در نخاع که مثانه و عملکرد روده‌ها را کنترل می‌کنند و مغز را قطع کرده و سبب بی‌اختیاری شود. این مشکل سبب اختلالات مثانه و روده شده که در اصطلاح به آن مثانه‌ی نوروژنیک و روده‌ی نوروژنیک گفته می‌شود. اگر به آسیب‌های نخاعی مبتلا هستید به دنبال علامت‌های زیر از مثانه‌ی نوروژنیک بگردید:

• از دست رفتن کنترل مثانه (بی‌ اختیاری ادراری)
• عدم توانایی تخلیه‌ی مثانه
• ادرار مکرر
• عفونت مجاری ادراری 

علامت‌های روده‌ی نوروژنیک شامل موارد زیر می‌باشند:

• از دست دادن کنترل روده (بی‌اختیاری روده‌ها)
• یبوست
• اجابت مزاج مکرر
• عدم حرکت روده‌ها

درمان تاثیر آسیب هایی نخاعی بر بی اختیاری ادرار

روده‌ها ممکن است به طور خود به خودی تخلیه شوند که اتفاق خوبی نیست. بهترین راه برای جلوگیری از آن، پیروی از یک برنامه و آموزش به روده‌هاست تا تنها در زمان معین تخلیه شوند. اکثر افراد زمانی در روز روده‌ی خود را تخلیه می‌کنند که با سبک زندگی آن‌ها هم خوانی داشته باشد. این برنامه معمولاً با استعمال یک شیاف شروع می‌شود که پس از آن باید 15 تا 20 دقیقه برای تأثیرگذاری محرک صبر کنید. پس از دوره‌ی انتظار، باید تا زمانی که روده‌ها تخلیه شوند آن‌ها را با استفاده از انگشت تحریک کنید. افرادی که روده‌های باریک دارند معمولاً به‌صورت دستی فرایند تحریک را شروع کرده و به‌صورت دستی روده‌ی خود را تخلیه می‌کنند. این برنامه‌های تخلیه‌ای معمولاً به 30 تا 60 دقیقه زمان برای تکمیل نیاز دارند. ترجیحاً بهتر است که برنامه‌ی تخلیه‌ی روده در یک محل راحت انجام شود و معمولاً داشتن تحمل نشستن به مدت 2 ساعت کافی است. ولی افرادی که در خطر بالای پارگی‌های پوستی قرار دارند باید در مورد انجام این برنامه به حالت نشسته و یا خوابیده بر روی تخت تصمیم‌گیری کنند. بی‌اختیاری بخشی عادی از زندگی پس از وقوع آسیب‌های نخاعی است ولی راه‌هایی وجود دارند که می‌توانید با استفاده از آن‌ها راحت و مستقل زندگی کنید. پزشک می‌تواند در مورد جزئیات آسیب و اثرات آن بر روی مثانه با شما گفتگو کند و راه‌حل‌های احتمالی برای مدیریت این عارضه را نیز به شما ارائه دهد.

درمان غیرتهاجمی

بیماران می‌توانند از روش‌های غیرتهاجمی نیز بهره ببرند.

• آب‌رسانی مقعدی: آب‌رسانی مقعدی یک روش جدید و محافظه‌ کارانه برای کاهش یبوست و کمک به حرکت مؤثر روده‌ها و مدیریت آن‌هاست.
• تکنیک تمیز کاتتریزاسیون (سوندگذاری) متناوب: در تکنیک تمیز سوند گذاری متناوب، خود شما و یا پزشک یک سوند ادراری را چندین بار در روز وارد مثانه کرده و ادرار داخل آن را خالی می‌کند.
• کاتتریزاسیون (سوند گذاری) دائم: پزشک ممکن است یک سوند را از طریق مجاری ادراری و یا دیواره‌ی شکم وارد مثانه‌ی شما کند تا ادرار را به طور دائم تخلیه کند.

درمان دارویی

پزشک ممکن است داروهایی را برای بهبود عملکرد مثانه تجویز کند. این داروها برای کاهش انقباضات مثانه، کاهش دفعات ادرار، بهبود کنترل بر روی مثانه، افزایش ظرفیت مثانه و یا تخلیه‌ی مثانه به کار می‌روند. همچنین ممکن است پزشک داروهایی را برای مدیریت زمان و استحکام مدفوع تجویز کند. این داروها عضلات مثانه را شل کرده و بیش‌فعالی مثانه را کاهش می‌دهند:

• دیتروپان
• دترول
• دترول طولانی اثر
• انابلکس
• وزیکر
• سانکتورا

درمان با عمل جراحی

پزشکان متخصص در زمینه‌ی دستگاه ادراری (اورولوژیست) می‌توانند یک عمل جراحی بازسازی بر روی مثانه انجام دهند که باعث بهبود وضعیت آن و کنترل بهتر می‌شود.

• عمل جراحی بی‌اختیاری اضطرابی آقایان
• بی‌اختیاری اضطرابی خانم‌ها