درمان بی اختیاری ادرار ناشی از مشکلات پروستات با بیوفیدبک و فیزیوتراپی

بی‌ اختیاری ادرار، یا ازدست‌دادن کنترل دفع ادرار، یک مشکل شایع در مردانی است که برای درمان سرطان پروستات، عمل جراحی یا پرتودرمانی انجام داده‌اند بنابراین باید برای مشکلات احتمالی آمادگی پیدا کنید و بدانید که ممکن است بی‌ اختیاری ادرار باعث ایجاد مشکلاتی در زندگی شما شود. انواع مختلفی از بی‌اختیاری ادرار وجود دارد که شدت آنها متفاوت است. برخی از مردان دچار دفع قطره‌ای ادرار می‌شوند، حال آنکه عده‌ای دیگر نشت کامل ادرار را تجربه می‌کنند. بی‌اختیاری ادرار که در پی سرفه، عطسه، یا خندیدن رخ دهد، بی‌اختیاری استرسی نام دارد و معمولاً شایع‌ترین نوع نشت ادرار در مردانی است که پروستات آنها جراحی شده است. از سوی دیگر، نیاز به دفع مکرر ادرار که با نشت ادرار همراه است، بی‌ اختیاری فوریتی ادرار نام دارد و معمولاً پس از پرتو درمانی مشاهده می‌شود. پزشکان سعی می‌کنند روش‌های درمانی سرطان پروستات را برای کاهش بی‌اختیاری پس از پرتو درمانی یا عمل جراحی ادامه دهند.

چرا روش‌های درمانی سرطان پروستات باعث بی‌اختیاری ادرار می‌شود؟

کسب اطلاعات درباره‌ی نحوه‌ی عملکرد مثانه برای نگه‌داشتن ادرار می‌تواند به شما در درک این مسئله کمک کند. هنگامی که ادرار از کلیه‌ها به درون مثانه تخلیه می‌شود، تا زمانی که نیاز به دفع فوری ادرار داشته باشید مثانه ادرار را جمع می‌کند، مثانه یک عضو عضله‌ای و تو خالی است که به بالون شباهت دارد. ادرار از مثانه جاری می‌شود و توسط لوله‌ای که میزنای نام دارد به خارج از بدن هدایت می‌گردد. فرآیند دفع ادرار زمانی رخ می‌دهد که عضلات دیواره مثانه منقبض شوند و ادرار را وادار به خروج از مثانه نمایند. در همین حین، عضلات اطراف میزنای شل می‌شوند و امکان خروج ادرار را فراهم می‌کنند. غده پروستات در اطراف میزنای قرار دارد، چون بزرگ شدن غده پروستات می‌تواند باعث مسدود شدن میزنای شود، و مشکلاتی را در ارتباط با احتباس ادراری و سایر مسائل به وجود بیاورد. برداشتن پروستات از طریق عمل جراحی یا تخریب آن توسط پرتو درمانی (پرتوهای خارجی یا کاشت ایمپلنت رادیو‌اکتیو) باعث ایجاد اختلال در نحوه نگه‎داری ادرار در مثانه شده و در نهایت منجر به نشت ادرار می‌شود. پرتو درمانی می‌تواند ظرفیت مثانه را کاهش دهد و با ایجاد اسپاسم باعث تخلیه ادرار شود. گاهی اوقات عمل جراحی می‌تواند به اعضایی که به حفظ کنترل عملکرد مثانه کمک می‌کنند آسیب برساند.

درمان بی اختیاری ادرار بعد از عمل پروستات

افرادی که برای درمان سرطان پروستات در معرض پرتو درمانی یا انجام عمل جراحی قرار می‌گیرند باید انتظار بروز برخی مشکلات را در ارتباط با کنترل ادرار داشته باشند. با توجه به استفاده از تکنیک‌های جدیدتر، مشکلات مربوط به بی اختیاری ادرار موقتی خواهد بود و تعداد زیادی از بیماران می‌توانند به طور کامل کنترل مثانه خود را به دست بیاورند.

بیوفیدبک

بیوفیدبک، آموزش تقویت عضلات کف لگن می‌تواند یک انتخاب درمانی برای بیمارانی باشد که از بی‌اختیاری ادرار رنج می‌برند و مایل‌اند پس از درمان سرطان پروستات، کنترل مثانه خود را به دست بیاورند( ۳ تا ۶ ماه اول پس از عمل جراحی).

• در بیوفیدبک درمانی از یک دستگاه الکتریکی برای کمک به افرادی که نمی‌توانند ماهیچه‌های بالا برنده مقعد خود را شناسایی کنند استفاده می‌شود. از این روش برای درمان بی‌اختیاری استرسی و بی اختیاری فوریتی ادرار استفاده می‌شود.
• در بیوفیدبک از یک کامپیوتر و تعدادی الکترود استفاده می‌شود تا به بیمار نشان دهیم چه موقع عضلات لگن منقبض می‌شوند.
• بیوفیدبک یک روش درمانی مفید است که توسط متخصص این کار به صورت جلسات هفتگی در بیمارستان یا مطب انجام می‌شود. در طول بیوفیدبک یک سنسور تامپون مانند درون رکتوم قرار داده می‌شود و سنسور دوم روی شکم نصب می‌شود. این سنسورها می‌توانند سیگنال‌های الکتریکی عضلات کف لگن را شناسایی کنند. طبق درخواست پزشک، بیمار شروع به منقبض و شل‌ کردن عضلات کف لگن می‌کند. سیگنال‌های الکتریکی حاصل از عضلات کف لگن روی صفحه مانیتور نشان داده می‌شوند.

در بیوفیدبک، بیمار می‌داند که در حال تقویت عضلات لگن است که به توان بخشی نیاز دارند، از مزایای بیوفیدبک درمانی آن است که هر لحظه کیفیت و شدت انقباضات عضلات کف لگن را نشان می‌دهد.

انجام تمرینات مخصوص کف لگن

اکثر پزشکان ترجیح می‌دهند فرآیند بهبود کنترل عملکرد مثانه جلوگیری از نشت ادرار را با تکنیک های رفتاری شروع کنند، تمرینات لگن باعث تقویت عضلاتی می‌شود که در هنگام جلوگیری از دفع ادرار یا گاز، سعی می‌کنید آنها را منقبض کنید، می‌توان این تمرینات را با برنامه‌های بیوفیدبک ادغام کرد زیرا می‌توانند به بازآموزی بهتر عضلات کمک کنند.

تحریک الکتریکی عصبی عضلانی

از این روش درمانی برای بازآموزی و تقویت عضلات ضعیف مجرای ادرار و بهبود کنترل مثانه استفاده می‌شود. در این روش درمانی یک میله مخصوص وارد مقعد شده و جریان الکتریکی از طریق آن به عضلات منتقل شده و باعث انقباض آنها می‌شود. جریان الکتریکی پایین‌تر از آستانه درد است و باعث ناراحتی و درد در بیمار نمی‌شود. پزشک به بیمار یاد می‌دهد هنگام انتقال جریان الکتریکی، عضلات خود را منقبض کند، پس از انقباض، جریان الکتریکی قطع می‌شود.

داروها

تعداد زیادی از داروها می‌توانند به افزایش ظرفیت مثانه و کاهش تکرار ادرار کمک کنند. در آینده نزدیک، داروهای جدیدتری برای جلوگیری از سایر انواع نشت ادرار در دسترس قرار خواهد گرفت.

اسفنکتر مصنوعی

این دستگاه که برای کنترل مشکل نشت ادرار ساخته شده دارای سه قسمت است: پمپ کنترل، بالون، تنظیم فشار، و حلقه‌ای که برای جلوگیری از نشت ادرار دور میزنای قرار داده می‌شود. استفاده از اسفنکتر مصنوعی می‌تواند در بیش از ۷۵ تا ۸۵ درصد از بیماران مفید باشد و مشکل آنها را حل کند.

نصب اسلینگ در اطراف مجاری ادرار

می‌توان برای درمان برخی از انواع نشت ادرار از اسلینگ استفاده کرد. از این وسیله برای معلق نگه‌داشتن و متراکم کردن میزنای استفاده می‌شود. این وسیله از مواد سنتتیک یا از بافت‌های بیمار ساخته می‌شود و به منظور کنترل مثانه و رفع بی اختیاری ادرار برای متراکم کردن میزنای مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پوشش‌های ادراری (کاتتر خارجی)

احتمالاً نام کاتترهای خارجی را شنیده‌اید، این کاتترها شبیه کاندوم هستند و لوله‌ای در انتهای آنها قرار دارد که ادرار را به درون کیسه ادرار تخلیه می‌کند. این کاتترها را روی آلت تناسلی مردان نصب می‌کنند. بیماران می‌توانند کیسه ادرار را زیر لباس خود قرار دهند و در صورت نیاز آن را تخلیه کنند.

گیره‌های تناسلی

این گیره‌ها روی آلت تناسلی قرار می‌گیرند و فشار دادن آن باعث بسته شدن میزنای و پیشگیری از نشت ادرار می‌شوند. بیمار باید فقط به مدت چند ساعت در طول روز این گیره استفاده کند و حداقل هر دو ساعت یک بار آن را باز کند تا خون بتواند در آلت تناسلی جریان پیدا کند. استفاده از این گیره‌ها دشوار است و معمولا در بریتانیا مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. متخصصان سلامت استفاده از این گیره‌ها را توصیه نمی‌کنند زیرا جریان خون به آلت تناسلی را کاهش می‌دهند، بنابراین اگر بیمار به مدت طولانی از این گیره‌ها استفاده کند و یا آن را محکم ببندد با عوارضی روبرو خواهد شد.

اسلینگ‌های داخلی مخصوص مردان

قطعه بسیار کوچکی است که برای بسته شدن میزنای و جلوگیری از نشت ادرار، روی میزنای قرار داده می‌شود. برای نصب اسلینگ باید بیمار تحت عمل جراحی قرار بگیرد. اسلینگ باید به اندازه‌ای محکم باشد که از نشت ادرار جلوگیری کند، اما باید به همان اندازه نیز شل باشد که بیمار بتوانند در صورت نیاز به راحتی ادرار کند. در صورتی که بیمار روزانه از ۲ یا ۳ پد استفاده می‌کند، می‌تواند یک روز پس از درمان سرطان پروستات برای نصب اسلینگ اقدام کند. اگر بیمار قبلا رادیوتراپی شده باشد یا آنکه نشت ادرار او زیاد باشد، اسلینگ نمی‌تواند عملکرد مناسبی داشته باشد.

پد و لباس زیر جاذب

بیمار می‌تواند پد و لباس جاذب را زیر شورت یا به جای آن بپوشد. پد و لباس‌های جاذب می‌توانند ادرار نشت شده را جذب کنند و به گونه‌ای طراحی شده‌اند که کسی متوجه نمی‌شود بیمار از آنها استفاده می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر با پزشک، پرستار یا مشاور خود صحبت کنید.

محافظ رختخواب

محافظ رختخواب، پد بسیار بزرگی است که با جذب ادرار، از خیس شدن رختخواب جلوگیری می‌کند. برخی از پدها قابل شستشو و استفاده مجدد هستند، اما برخی دیگر یک بار مصرف هستند و باید آنها را پس از یکبار استفاده دور انداخت.

لگن بهداشتی مخصوص ادرار

لگن‌های بهداشتی، محفظه‌هایی هستند که بیمار می‌تواند در زمانی که قادر به رفتن به سرویس بهداشتی نیست از آنها استفاده کند. اگر بیمار مجبور باشد مسافت زیادی را در ماشین بنشیند و به سرویس بهداشتی دسترسی نداشته باشد، استفاده از این لگن-ها گزینه مناسبی خواهد بود.

مراقبت رفتاری

مراقبت‌های محافظتی شامل مواردی نظیر: اصلاحات رفتاری از قبیل مصرف مایعات کمتر، پرهیز از مصرف کافئین، یا غذاهای ادویه‌دار، پرهیز از مصرف مایعات قبل از خواب، می‌باشد. بیماران باید به طور منظم به سرویس بهداشتی بروند و از فوریت در دفع ادرار خودداری کنند. در برخی افراد، کاهش وزن می‌تواند به بهبود کنترل ادرار کمک کند، همچنین باید داروهایی که با بی‌اختیاری ادرار تداخل دارند را عوض کرد.