بی اختیاری ادرار مخلوط (ترکیبی): علائم علت و درمان
بی‌اختیاری ادراری به وضعیتی گفته می‌شود که شما قادر به کنترل مثانه خود نباشید و موقع خندیدن، عطسه و سرفه دچار نشت ادرار شوید. در موارد حادتر، شما نیاز فوری به دستشویی دارید اما نمی‌توانید خود را به موقع به سرویس بهداشتی برسانید. معمولا بی اختیاری ادرار مخلوط، ترکیبی از بی‌اختیاری فوری و استرسی است. این مسئله بدان معناست که وقتی کاری را انجام می‌دهید که باعث فشار آوردن به مثانه می‌شود دچار نشت ادرار خواهید شد. عطسه کردن، سرفه کردن، ورزش کردن و خندیدن از مواردی هستند که منجر به نشت ادرار می‌شوند، در این حالت عضلات مثانه منقبض می‌شوند و قبل از آنکه به دستشویی برسید ادرار را تخلیه می‌کنند. معمولا پس از نشت ادرار، نیاز فوری به تخلیه آن خواهید داشت. به طور کلی، احتمال بی‌اختیاری ادرار در زنان بیشتر از مردان است.
علل بی اختیاری ادرار ترکیبی
علل بی اختیاری ادرار ترکیبی مشابه علل بی اختیاری استرسی و بی‌اختیاری فوریتی است. معمولاً بی‌اختیاری استرسی زمانی ایجاد می‌شود که مواردی نظیر بارداری، زایمان، عطسه، سرفه و عواملی از این قبیل باعث ضعیف شدن عضلاتی شوند که از مثانه محافظت می‌کنند و کنترل آن را در اختیار دارند، یا با اعمال فشار بر مثانه باعث نشت ادرار می‌شوند. بی اختیاری فوریتی در پی فعالیت‌های غیرارادی عضلات مثانه رخ می‌دهد. ممکن است بی اختیاری ادرار به علت آسیب دیدن اعصاب مثانه، آسیب دیدن سیستم عصبی یا آسیب دیدن عضلات مثانه رخ دهد. برخی جراحی‌ها یا بیماری‌هایی مانند مالتیپل اسکلروزیس، بیماری پارکینسون، دیابت، سکته یا آسیب باعث آسیب دیدن مثانه یا اعصاب آن می‌شوند. سایر بیماری‌ها مانند مشکلات تیروئیدی و دیابت کنترل نشده و برخی داروها مانند داروهای ادرارآور می‌توانند باعث بدتر شدن علائم بی اختیاری ادرار شوند.
علائم بی اختیاری ادرار ترکیبی
افراد مبتلا به بی اختیاری ادرار ترکیبی، علائم بی‌اختیاری استرسی و فوریتی را تجربه می‌کنند. به عنوان مثال این افراد در موارد، زیر دچار نشت ادرار می‌شوند:
- خندیدن
- عطسه کردن
- سرفه کردن
- ورزش کردن
معمولا این علائم نشان دهنده بی اختیاری استرسی هستند. گاهی اوقات ممکن است احساس نیاز فوری برای تخلیه ادرار داشته باشید و سپس دچار نشت ادرار شوید. این موارد از ویژگی‌های بی اختیاری فوریتی هستند.
تشخیص بی اختیاری ادرار ترکیبی
ممکن است پزشک از شما بخواهد به مدت یک یا چند روز تعداد دفعاتی که به سرویس بهداشتی می‌روید را یادداشت کنید که بدین وسیله مشخص شود آیا دفع ادرار شما هدفمند است یا خیر. بدین منظور باید تعداد دفعاتی که به دستشویی می‌رود، حجم ادرار (ممکن است پزشک از شما بخواهد ادرار خود را درون ظرفی تخلیه کنید و حجم آن را اندازه‌گیری نمایید) و زمانی که دچار نشت ادرار می‌شوید را یادداشت کنید. در کنار این موارد، باید مقدار مایعاتی که می‌نوشید را نیز یادداشت نمایید. یادداشت کردن این موارد در کنار پاسخ دادن به پرسش‌های زیر می‌تواند به پزشک برای تشخیص صحیح کمک کند. این پرسش‌ها عبارتند از:
- معمولاً در طول روز چند بار به دستشویی می‌روید؟
- آیا هنگامی به دستشویی می‌روید برای شروع یا قطع جریان ادرار مشکلی دارید؟
- آیا همیشه دچار نشت ادرار می‌شوید یا فقط هنگام انجام دادن برخی فعالیت‌های خاص دچار این مشکل می‌شوید؟
- آیا قبل از رفتن به دستشویی دچار نشت ادرار می‌شوید؟
- آیا هنگام دفع ادرار دچار درد یا سوزش می‌شوید؟
- آیا معمولا دچار عفونت ادراری می‌شوید؟
- آیا کمر شما ضرب یا آسیب دیده است؟
- آیا بیماری‌هایی مانند پارکینسون یا مالیتپل اسکلروزیس دارید که باعث تداخل در عملکرد مثانه شوند؟
پزشک معاینه فیزیکی را آغاز می‌کند و به بررسی علائم و نشانه‌های آسیب دیدن اعصاب مثانه می‌پردازد که وظیفه کنترل مثانه و رکتوم را بر عهده دارند. ممکن است پزشک براساس یافته‌های حاصل از معاینه، شما را به نورولوژیست (پزشکی که در زمینه تشخیص و درمان بیماری‌های سیستم عصبی تخصص دارند) ارجاع دهد یا آزمایشاتی را تجویز کند. این آزمایشات عبارتند از:
- تست استرس مثانه: پزشک به بررسی نشت ادرار موقع سرفه کردن می‌پردازد. این مسئله می‌تواند نشان دهنده بی‌اختیاری استرسی باشد.
- سوند ادراری: پس از تخلیه مثانه، پزشک یک عدد سوند را وارد مثانه می‌کند تا مقدار ادراری که تخلیه می‌شود را ارزیابی کند، این امر بدان معناست که شما نمی‌توانید به طور کامل مثانه خود را تخلیه کنید.
- آنالیز ادرار و کشت ادرار: متخصص علوم آزمایشگاهی ادرار شما را به لحاظ وجود عفونت، سایر ناهنجاری‌ها، یا علائم سنگ کلیه مورد بررسی قرار می‌دهند.
- سونوگرافی: در این روش، تصاویری از اعضای داخلی بدن مانند مثانه، کلیه‌ها و حالب تهیه می‌شود.
اگر هنوز علت بیماری مشخص نباشد، پزشک دستور انجام تست یورودینامیک (نوار عصب مثانه) را می‌دهد. این تست اطلاعاتی را در خصوص انقباضات مثانه، فشار مثانه، جریان ادرار، سیگنال‌های اعصاب و نشت ادرار ارائه می‌کند. سیتوسکوپی روش دیگری برای تایید تشخیص پزشک است. در این روش از یک دوربین کوچک که سیتوسکوپ نام دارد برای بررسی قسمت‌های داخلی مثانه و حالب استفاده می‌شود.
درمان
برای درمان بی اختیاری ادرار ترکیبی باید از تلفیق روش‌های که برای درمان بی اختیاری استرسی و بی‌اختیاری فوریتی استفاده می‌شود، بهره گرفت. یک روش درمانی واحد که برای همه افراد موثر باشد وجود ندارد. روش درمانی انتخابی شما و پزشک معالج شما به‌شدت بی‌اختیاری ادرار، سبک زندگی و انتظارات شما بستگی دارد. این روش‌های درمانی عبارتند از:
- تغییرات رفتاری: اگر ثبت تعداد دفعات ادرار، الگوی خاصی را نشان دهد ممکن است پزشک از شما بخواهد برای کاهش نشت ادرار در فواصل زمانی مشخص به سرویس بهداشتی بروید. انجام تمرینات کگن می‌تواند به تقویت عضلاتی که در کنترل ادرار نقش دارند کمک کند. برای یادگرفتن نحوه انجام تمرینات کگل به دستشویی بروید و ادرار کنید. پس از تخلیه نصف ادرار، سعی کنید جریان ادرار را قطع کنید. این کار به شما کمک می‌کند عضلاتی که باید در تمرینات کگن منقبض کنید را شناسایی کنید. پس از آن که توانستید این عضلات را شناسایی کنید، هنگام ادرار کردن از منقبض کردن آنها خودداری کنید. این تمرینات را به مدت ۵ دقیقه در روز انجام دهید. پس از چند هفته یا یک ماه متوجه می‌شوید که تا حد زیادی بهبود یافته‌اید.
- داروها: پزشک برای درمان بی‌اختیاری فوریتی در بی اختیاری ادرار مخلوط، به منظور شل شدن عضلات مثانه و جلوگیری از اسپاسم عضلانی مصرف دارویی که خنثی‌کننده اثر استیل‌کولین است را تجویز می‌کند. همچنین ممکن است پزشک بخواهد برخی از داروهای شما مانند داروهای مخصوص فشار خون بالا که باعث افزایش دفع ادرار و تشدید بی‌اختیاری می‌شوند را عوض کند.
- بیوفیدبک: بیوفیدبک به شما کمک می‌کند کنترل عضلاتی که موقع دفع ادرار منقبض می‌شوند را در اختیار داشته باشید و به شما کمک می‌کند از عملکرد بدن خود اطلاع بیابید.
- نوررومدولاسیون: ممکن است پزشک برای درمان بی اختیاری فوریتی که به تغییر رفتاری و داروها پاسخ نمی‌دهد، نوررومدولاسیون را پیشنهاد کند، در این روش درمانی از دستگاهی برای تحریک اعصاب مثانه استفاده می‌شود. اگر نصب آزمایشی این دستگاه با نتایج موفقیت‌آمیزی همراه بود، پزشک دستور عمل جراحی برای نصب دائمی آن را می‌دهد.
- دستگاه‌های واژینال: پزشک برای درمان بی‌اختیاری استرسی زنان، استفاده از دستگاهی را تجویز می‌کند که سپاری نام دارد. سپاری درون واژن نصب می‌شود و از نشت ادرار جلوگیری می‌کند. در مواردی که بی‌اختیاری استرسی خفیف است به بیمار توصیه می‌شود قبل از انجام فعالیت یا ورزش‌هایی که باعث نشت ادرار می‌شوند از تامپون یا دیافراگم (وسیله‌ای برای پیشگیری از بارداری) استفاده کند.
- حلقه و گیره عضلانی: این وسایل برای مردانی طراحی شده است که دچار بی اختیاری ادرار هستند. بیمار باید آن را روی آلت تناسلی خود قرار دهد اما باید قبل از دفع ادرار اقدام به برداشتن حلقه و گیره نماید. این دستگاه با بستن مجرای پیشاب از نشت ادرار جلوگیری می‌کند.
- تزریق: در برخی موارد پزشک به منظور کاهش نشت ادرار، اقدام به تزریق مواد حجم‌دهنده در اطراف گردن مثانه و حالب می‌کند. تزریق مواد حجم دهنده حدود نیم ساعت طول می‌کشد و تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. چون احتمال دارد بدن با گذر زمان مواد حجم دهنده را دفع کند، تکرار تزریق مواد حجم دهنده ضروری است.
- عمل جراحی: اگر به علت زایمان یا هر دلیل دیگری دچار افتادگی مثانه شده‌اید، ممکن است پزشک انجام عمل جراحی را برای بهبود عملکرد مثانه و برگرداندن آن به جای اصلی خود را پیشنهاد دهد. معمولا دو نوع عمل جراحی وجود دارد که عبارتند از:
ساسپنشن رتروپوبیک: در این روش جراحی پزشکی برای محافظت از گردن مثانه از چند بخیه استفاده می‌کند.
روش‌های اسلینگ: با ایجاد برش روی واژن انجام می‌شود. در این روش پزشکی به منظور محافظت از گردن مثانه از بافت‌های بدن بیمار یا سایر مواد برای ایجاد محافظ استفاده می‌کند. اگرچه هیچ یک از روش‌های درمانی نمی‌توانند به طور کامل بی اختیاری ادرار ترکیبی را درمان کنند، در اکثر افراد استفاده از روش‌های ترکیبی می‌تواند باعث بهبود این مشکل شود.
