با فیزیوتراپی بی اختیاری ادرار دیگر نیازی به جراحی ندارید
بی اختیاری ادراری به تخلیه‌ی ناخودآگاه ادرار گفته می‌شود و برخلاف باور عمومی و یا حرف‌هایی که در تلویزیون یا از دوستان و خانواده‌ی خود شنیده‌اید، بی اختیاری طبیعی نیست! بی اختیاری ادراری چندین نوع دارد. جدا از این که شما به کدام نوع از این عارضه مبتلا شده‌اید، فیزیوتراپی می‌تواند عملکرد کف لگن و عادت‌های مثانه‌ی شما را بررسی کرده و راه‌هایی را برای کاهش یا متوقف کردن بی اختیاری بدون نیاز به عمل جراحی یا دارو به شما نشان دهد.
چه کسانی در معرض خطر بی اختیاری ادراری هستند؟
جدا از علت بروز این عارضه، شیوع این مشکل بالا بوده و افراد زیر در خطر ابتلا به بی اختیاری ادراری قرار دارند:
- تقریباً یکی از هر ده نفر مرد یا زن بالای سن 65 سال، به بی اختیاری ادراری مبتلا می‌شود.
- احتمال بروز این مشکل در خانم‌ها بالاتر از آقایان است.
- در اکثر موارد، بی اختیاری ادراری قابل درمان است و فیزیوتراپیست می‌تواند تا حد زیادی به بیمار برای بازیابی کنترل مثانه کمک کند.
- در صورتی که پزشک انجام فیزیوتراپی را توصیه کرد، فیزیوتراپیست یک برنامه‌ی درمانی را برای شما طراحی می‌کند که شامل تمرینات خاص برای عضلات کف لگن، برنامه برای رفتن به دستشویی و توصیه‌هایی در مورد تغییر در رژیم غذایی می‌باشد.
روش‌های مقابله با بی اختیاری ادراری
آموزش مجدد مثانه چیست و چه کمکی می‌کند؟
بازآموزی مثانه بر اساس این ایده طراحی شده است که شما می‌توانید به جای کنترل کردن مجاری ادراری، مثانه‌ی خود را کنترل کنید.
- برای کمک کردن به بیمار، فیزیوتراپیست یک برنامه‌ی منظم برای رفتن به دستشویی و تغییر در برخی از رفتارها برای فرد طراحی می‌کند. برای مثال در صورتی که فرد هر یک ساعت یک بار دچار بی اختیاری شود، یک برنامه‌ی 45 دقیقه‌ای برای رفتن منظم به دستشویی به او داده خواهد شد. پس از گذشت 4 تا 5 روز از عدم وقوع بی اختیاری و رفتن منظم به دستشویی، زمان برنامه‌ریزی شده 15 دقیقه افزایش داده می‌شود ولی زمان تنها چیزی نیست که تغییر می‌کند:
- تغییر در رژیم غذایی مثل کاهش خوراکی‌هایی که به مثانه فشار وارد می‌کنند (مثل قهوه) ممکن است بخشی از این برنامه باشد.
- تغییر در رفتار فرد نیز بعد دیگری از برنامه‌ی بازآموزی مثانه و مقابله با بی اختیاری است. بی اختیاری فوریتی می‌تواند نشانه‌ای از مثانه‌ی تحریک پذیر باشد و زمانی که فرد برای رفتن به دستشویی عجله داشته باشد، کمکی به بی اختیاری نمی‌کند. اگر فوریت ایجاد شده برای رفتن به دستشویی در خارج از زمان تعیین شده برای فرد مشکل‌ساز شود، فیزیوتراپیست می‌تواند به بیمار کمک کند تا آرامش خود را از طریق تنفس عمیق و تمرینات عضلات کف لگن حفظ کند.
چه ورزش‌هایی می‌توانند برای جلوگیری از بی اختیاری ادراری مفید باشند؟
عضلات کف لگن از مثانه حمایت کرده و در کنترل آن کمک می‌کنند. اگر کسی به بی اختیاری دچار باشد و بتواند این عضلات را تقویت کند، شانس بیشتری برای بهبودی از این مشکل خواهد داشت.
- تمرینات عضلات کف لگن که با نام تمرینات کگل نیز شناخته می‌شوند آسان و ساده بوده و می‌توانید به حالت خوابیده، ایستاده و یا نشسته آن‌ها را انجام دهید بدون اینکه کسی این کار شما را متوجه شود. بسیاری از خانم‌ها قبل، بعد و در طول دوره‌ی بارداری تمرینات کگل را انجام می‌دهند تا عضلات حمایت کننده‌ی مثانه را تقویت کنند.
- یکی از راه‌های راحت و سریع برای یادگیری تمرین کگل، متوقف کردن جریان ادرار به هنگام ادرار کردن و توجه به عضلاتی است که منقبض شده و این کار را انجام می‌دهند. برای انجام تمرین کگل شما باید همان عضلات را به مدت 3 ثانیه منقبض کرده و رها کنید. اگر شکم خود را به داخل می‌کشید از عضلات صحیح استفاده نکرده‌اید.
بیوفیدبک چگونه می‌تواند به درمان این عارضه کمک کند؟
اگر عضلات خاصی از بیمار ضعیف شده‌اند و یا فرد نمی‌تواند به‌خوبی تشخیص دهد که کدام عضله را باید منقبض کند، او می‌تواند تمرینات کگل را با استفاده از یک صفحه‌ی نمایشگر و یا سیگنال‌های شنوایی و با کمک روش بیوفیدبک انجام دهد. الکترودهایی در خارج از واژن نصب شده و یا یک پروب به داخل فرستاده می‌شود تا میزان فعالیت عضلات کف لگن را به هنگام انقباض اندازه گیری کند.
پروب و یا الکترودها با سیم به یک نمایشگر متصل شه‌اند. با کمک فیزیوتراپیست، بیمار می‌تواند انقباض عضلات خود را بر روی نمایشگر مشاهده کرده و بفهمد کدام یک از عضلات را باید منقبض کند.
تحریک الکتریکی چگونه برای درمان بی اختیاری ادراری به کار می‌رود؟
تحریک الکتریکی با ارسال یک جریان الکتریکی ملایم به طرف اعصاب پایین کمر و یا عضلات لگن که در روند ادرار کردن دخیل هستند می‌تواند برای درمان بی اختیاری مورد استفاده قرار بگیرد.
تحریک الکتریکی از راه واژن یا مقعد
چگونگی تاثیرگذاری تحریک الکتریکی از راه واژن یا مقعد به درستی معلوم نیست. این تحریک ممکن است سبب انقباض عضلات شده و تأثیری مشابه با تمرینات کگل ایجاد کند که با انقباض مکرر عضلات، باعث تقویت آن‌ها می‌شود. این تحریک همچنین ممکن است سبب تحریک رشد سلول‌های عصبی که باعث انقباض عضلات می‌شوند شده باشد. تحریک الکتریکی از راه واژن یا مقعد بیشتر در خانم‌هایی مورد استفاده قرار گرفته که به بی اختیاری فوریتی، اضطرابی و یا مرکب مبتلا هستند. برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که این روش می‌تواند باعث کاهش دفعات بی اختیاری ادراری در زنان شود.
تحریک الکتریکی مثانه
می‌توان با قرار دادن الکترود در زیر پوست در ناحیه‌ی پا و یا پایین کمر، مثانه را نیز به صورت الکتریکی تحریک کرد. این روش معمولاً برای موارد شدید بی اختیاری فوریتی و یا مثانه‌ی بیش‌فعال که با روش‌های دیگر بهبود پیدا نکرده است مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تحریک عصب تیبیال خلفی (PTNS)
تحریک عصب تیبیال خلفی (PTNS) با وارد کردن یک الکترود بسیار کوچک به داخل پوست پا انجام می‌شود. این الکترود به یک محرک الکتریکی (پالس ژنراتور) در خارج از بدن متصل می‌شود. این محرک پالس‌ها را به طرف الکترود ارسال می‌کند که باعث تحریک عصب تیبیال در پا خواهد شد. سپس این جریان الکتریکی بر روی عصب پایین کمر تأثیر می‌گذارد که مثانه و عملکرد کف لگن را کنترل می‌کند. تحریک عصب تیبیال خلفی تقریباً بر روی نیمی از افرادی که از این روش استفاده می‌کنند تأثیر مثبت دارد.
تحریک عصب ساکرال یا خاجی (SNS)
تحریک عصب ساکرال (SNS) با استفاده از یک الکترود در زیر پوست و بالای باسن انجام می‌شود. محرک شبیه یک پیس میکر (ضربان ساز قلب) عمل می‌کند. محرک به الکترودهایی که پالس‌ها را به عصب‌های پایین کمر (ساکروم) منتقل می‌کنند متصل شده است. عصب ساکرال در پر و تخلیه شدن مثانه نقش دارد. تحریک عصب ساکرال برای بی اختیاری فوریتی که با دیگر روش‌ها بهبودی پیدا نکرده است مورد مطالعه قرار گرفته است.
شاک ویو تراپی
شاک ویو تراپی می‌تواند شایع‌ترین علت اختلال نعوظ را درمان کند – عدم رسیدن خون کافی به آلت تناسلی که می‌تواند برای آقایان منجر به بی اختیاری ادراری نیز بشود. این روش درمانی امروزه برای درمان علت اختلال نعوظ در دسترس قرار گرفته است نه فقط برای مدیریت علائم آن. شاک ویو تراپی برای درمان اختلال نعوظ نیازی به عمل جراحی، بستری شدن و یا دارو نداشته و عارضه‌ی جانبی مضری که باعث به خطر افتادن سلامتی شود نیز به همراه نخواهد داشت.
شاک ویو تراپی برای اختلال نعوظ از امواج مکانیکی با شدت پایین برای باز کردن وریدها و تقویت گردش خون آلت تناسلی بهره می‌گیرد. به هنگام تحریک جنسی، نعوظ به طور طبیعی اتفاق افتاده و فرد می‌تواند سلامت جنسی خود را بازیابد. بدین ترتیب این روش می‌تواند به درمان بی اختیاری ادراری نیز کمک کند.
صندلی مگنت
صندلی مگنت یا صندلی آهنربایی یکی از تجهیزات بسیار پیشرفته است که از میدان‌های مغناطیسی در خارج از بدن برای منقبض کردن عضلات کف لگن استفاده می‌کند. عملکرد این دستگاه برای درمان بی اختیاری اضطرابی، فوریتی و مرکب شبیه به تحریک الکتریکی اعصاب از طریق پوست (TENS) می‌باشد (البته تأثیر این روش بیشتر خواهد بود). صندلی آهنربایی تمامی عضلات در کف لگن را ورزش داده و قدرت و استقامت آن‌ها را تقویت می‌کند تا بی اختیاری ادراری و عدم توانایی کنترل روده‌ها درمان شوند.
درمان به چه صورت است؟
این روش درمانی بدون درد بوده و می‌توان سطح قدرت آن را نیز تنظیم نمود تا در همه‌ی مواقع بیمار کاملاً راحت باشد. زمانی که چرخه‌ی درمان شروع می‌شود عضلات کف لگن شروع به انقباض کرده و تقویت می‌شوند. بیمار با لباس‌های خود بر روی صندلی به مدت 22 دقیقه می‌نشیند. چرخه‌ی درمانی صندلی آهنربایی شامل 10 دقیقه چرخه، 2 دقیقه استراحت و یک چرخه‌ی 10 دقیقه‌ای دیگر است. بین هر دو چرخه‌ی درمانی 30 دقیقه فاصله‌ی زمانی وجود دارد. بسیاری از بیماران با خود کتاب آورده و یا با استفاده از هدفون به موسیقی گوش می‌دهند. صندلی آهنربایی در طول دوره‌ی درمان صدا ایجاد نمی‌کند.
بازیابی اختیار مثانه با استفاده از فیزیوتراپی به چه مقدار زمان احتیاج دارد؟
هیچ قانون مشخصی برای این مورد وجود نداشته و فیزیوتراپی نیز برای برخی از افراد تأثیری نخواهد داشت. رسیدن به کنترل کامل مثانه ممکن است چندین ماه زمان ببرد ولی به طور کلی بیمار باید پس از یک دوره‌ی کوتاه زمانی، شاهد تغییرات مثبتی در بدن خود باشد. طبق تجربه می‌توان گفت که ظاهر شدن تغییرات کوچک به 3 تا 4 هفته زمان احتیاج دارد که همین تغییرات کوچک می‌توانند به فرد احساس کنترل بیشتر را القا کنند.
