عفونت مثانه در زنان و مردان:علت و درمان بی اختیاری ادرار ناشی از آن
عفونت‌های مثانه، شایع‌ترین علت بروز آماس و التهاب مثانه می‌باشد. عفونت مثانه در زنان شایع‌تر از مردان است، زیرا در زنان، عفونت مجاری پیشابی از طریق باکتری‌هایی از ناحیه‌ی مقعد آسان‌تر است. اگرچه عفونت مثانه در مردان کمتر شایع است، اما ممکن است نشانه‌ای از وجود یک بیماری یا مشکلی جدی‌تر در آن‌ها باشد، مشکلاتی مانند بزرگی پروستات یا وجود تومور در مجرای ادراری.
در صورت درمان به‌موقع، عفونت مثانه مشکلی جدی در پی نخواهند داشت؛ اما در برخی افراد امکان برگشت آن وجود دارد. این امر، یعنی تکرار عفونت، می‌تواند منجر به عفونت کلیه‌ها شود که جدی‌تر است و ممکن است آسیبی دائمی به کلیه وارد کند؛ بنابراین درمان علت‌های بروز عفونت‌های مثانه و راه‌هایی برای پیشگیری از آن و پیشگیری از برگشت مجدد آن بسیار حائز اهمیت می‌باشد.
تشخیص عفونت‌های مثانه در افراد مسن، اغلب کاری دشوار است؛ زیرا علائم نامحسوس‌تر هستند و بیشتر آن‌ها را به پیری نسبت می‌دهند. افراد سالمندی که به‌طور ناگهانی دچار بی‌اختیاری ادرار می‌شوند و یا کسانی که حالت گیجی و سستی دارند باید توسط یک پزشک برای تشخیص عفونت مثانه معاینه شوند.
برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره در خصوص درمان بی‌اختیاری ادرار با بیوفیدبک و یا رزرو نوبت در کلینیک تخصصی دکتر فرخانی با ما تماس حاصل فرمایید.
علت‌ها
- اکثر موارد عفونت ادراری به علت تکثیر انواع مختلف باکتری coil به وجود می‌آیند که به‌طور طبیعی در شکم زندگی می‌کند.
- گاهی اوقات خانم‌ها بعد از رابطه‌ی جنسی به عفونت مثانه دچار می‌شوند... نزدیکی می‌تواند باعث شود تا باکتری‌ها آسان‌تر از طریق مجرای پیشاب به مثانه برسند. بعضی از خانم‌ها تقریباً در هر بار نزدیکی، به عفونت مبتلا می‌شوند.
- خانم‌هایی که قبلاً از دیافراگم یا حلقه برای روش جلوگیری از بارداری‌شان استفاده کرده‌اند نیز نسبت به عفونت‌های مثانه آسیب‌پذیری زیادی دارند، شاید به این خاطر باشد که این وسیله روی مثانه قرار فشرده می‌شود و مانع از تخلیه‌ی کامل آن می‌شود. ازاین‌رو باکتری‌ها به‌سرعت در ادرار باقی‌مانده در مثانه تکثیر می‌شوند.
- همچنین زنان باردار که به خاطر رشد جنین فشار زیادی روی مثانه‌شان وارد می‌شود، در معرض عفونت مثانه قرار دارند.
- استفاده از کاندوم و استفاده از مواد اسپرم کش موجب افزایش خطر ابتلا به عفونت مثانه می‌شود.
- عفونت مثانه می‌تواند بسیار آزاردهنده و همراه با خطری بالقوه باشد، اما این ناراحتی‌ها برای اکثر خانم‌ها به‌سرعت از بین می‌روند و در صورت درمان به‌موقع، نسبتاً بی‌خطر هستند.
- در مردان، عفونت مثانه تقریباً همیشه نشانه‌ای از وجود یک اختلال می‌باشد و به‌طورکلی جای نگرانی دارد. اغلب مواقع این مشکل بر وجود یک انسدادی دلالت دارد که در جریان ادرار اختلال وارد کرده باشد.
- استفاده از سوند یا میل (لوله‌هایی که در مثانه برای تخلیه‌ی آن قرار می‌گیرد) در بیمارستان یا در خانه می‌تواند منجر به عفونت مثانه شود.
- بعضی از افراد دچار علائمی از عفونت مثانه می‌شود درحالی‌که عملاً هیچ عفونتی وجود ندارد.
علائم
علائم عفونت مثانه مانند آماس و التهاب مثانه می‌باشند، این علائم عبارت‌اند از:
- احساس سوزش در هنگام ادرار کردن. این شایع‌ترین علائم از عفونت مثانه می‌باشد.
- تکرر ادرار
- بد بو بودن ادرار
- اسپاسم و گرفتگی مثانه
- در سالمندان: سستی، بی‌اختیاری ادرار و گیجی
- در موارد شدید، این علائم ممکن است با تب و لرز، دل‌درد یا دیدن خون در ادرار همراه باشند.
تشخیص
یک آزمایش ادرار معمولاً ابتلا یا عدم ابتلا به عفونت مثانه در شمارا نشان می‌دهد. اگر دچار عفونتی طولانی‌مدت یا عفونت‌های مکرر هستید، یا اگر مشکوک به نقصی در ساختار بدنی خود به‌عنوان علتی برای بروز این مشکل هستید، پزشک شما ممکن است انجام آزمایش‌های دیگر را به شما توصیه کند. یکی از این آزمایش‌ها، آزمایش سیتسوسکوپی می‌باشد که در طی آن یک لوله‌ی بسیار باریکی وارد مجرای پیشاب می‌شود و از این طریق پزشک می‌تواند داخل مثانه را ببیند.
برای کنترل سلامت کلیه‌ها ولوله‌های حالب (لوله‌هایی که کلیه را به مثانه وصل می‌کنند)، پزشک شما ممکن است از روش پیلوگرام داخل وریدی (IVP) (عکس‌برداری رنگی از مجاری) استفاده کند. این روش شامل عکس‌برداری با اشعه‌ی ایکس برای مشاهده‌ی کلیه‌ها، لوله‌های حالب یا میزنای و مثانه می‌باشد. همچنین پزشک شما ممکن است برای بررسی و مشاهده‌ی مجاری ادراری شما از تصویربرداری سونوگرافی استفاده کند.
در صورت بروز عفونت مثانه در کودکی که هنوز دستشویی رفتن را یاد نگرفته است، کلیه‌ی معاینات و آزمایش‌های لازم برای یافتن علت اصلی بروز این مشکل در او انجام‌گرفته می‌شود. این آزمایش‌های کلی شاید برای کودکان سنین بالاتری که فقط عفونت مثانه داشته‌اند، موردنیاز نباشد.
درمان‌ها
بیوفیدبک تراپی
روش بیوفیدبک می‌تواند مزایایی در درمان افراد مبتلابه عفونت مثانه و بی‌اختیاری ادرار داشته باشد.
در روش بیوفیدبک تراپی، از نمودارهای کامپیوتری و درجات شنوایی برای نشان دادن عضلاتی که در حال تمرین دادن آن‌ها هستید استفاده می‌شود. این روش همچنین به متخصص فیزیوتراپی شما اجازه می‌دهد تا قدرت و کشش عضلات شمارا اندازه‌گیری کند و یک برنامه تمرینی انفرادی را برای شما طراحی کند. در این روش، کاری روی عضلات شما انجام نمی‌گیرد. بلکه این ابزاری آموزشی برای کمک به یادگیری شما برای کنترل و تقویت عضلات ناحیه‌ی کف لگن خواهد بود. دو حسگر کوچک با یک نوارچسب مخصوص در هر طرف ناحیه‌ی مقعد قرار می‌گیرند، زیرا عضلات کف لگن در آنجا به پوست نزدیک‌تر هستند. این حسگرها را می‌توان در زیر یک لباس گشاد و آزاد قرار داد. دسته‌ی دیگر حسگرها بروی شکم قرار می‌گیرند. حسگرهای اطراف مقعد به یک مانیتور متصل می‌شوند و نموداری از عضلات درحالی‌که تمرین را نمایش خواهند داد. ازآنجایی‌که اکثر خانم‌ها از عضلات شکمشان را در حین انجام تمرینات کف لگنی به‌درستی استفاده نمی‌کنند، از حسگرهای واقع‌شده بر روی شکم برای نمایش دادن نمودار کامپیوتری استفاده می‌کنند تا زمان دقیقی که از این عضلات بجای عضلات کف لگن استفاده می‌کنید را نشان دهند. این نمودارها همچنین به‌اندازه گیری میزان تقویت شما در بین جلسات بیوفیدبک تراپی کمک می‌کنند.
آنتی‌بیوتیک‌ها
عفونت خفیف مثانه را می‌تواند به‌سرعت با استفاده از روش‌های خانگی مانند نوشیدن مایعات فراوان، برطرف کرد. در غیر این صورت باید به پزشک مراجعه کنید. تأخیر در برطرف ساختن عفونت از بدن می‌تواند منجر به بروز مشکلات جدی‌تری گردد.
داروهای آنتی‌بیوتیک مختلفی جهت درمان عفونت مثانه موجود می‌باشند. اکثر موارد عفونت‌های معمولی را می‌توان تنها با مصرف دارو در طی سه روز درمان کرد. گاهی درمان این مشکل با استفاده از برخی داروها و ترکیبات ارگانیسمی تا یک هفته به طول می‌انجامد. در اکثر موارد، فوراً بعد از مصرف اولین دوز دارو احساس بهتری خواهید داشت اما کامل کردن دوره‌ی درمان دارویی بسیار مهم خواهد بود. برای عفونت‌های جدی‌تر مانند عفونت‌های کلیوی و در افراد مبتلابه بیماری‌های دیگری که سیستم ایمنی‌شان را ضعیف کرده است، به دوره درمان طولانی‌تری نیاز است. بعد از کامل شدن دوره‌ی درمان، مکن است از شما خواسته شود که جهت اطمینان از برطرف شدن کامل عفونت و علائم آن، مجدداً برای معاینات و آزمایش ادرار به پزشک مراجعه کنید. برای کسانی که دچار عفونت‌های مثانه‌ی مکررمی شوند، اغلب مصرف روزانه‌ی دوز پایینی از داروهای آنتی‌بیوتیک به مدت شش ماه یا بیشتر برای آن‌ها تجویز می‌شود. بیمارانی که عفونتشان ناشی از روابط جنسی می‌باشد، مصرف دوز پایینی از داروهای انتی بیوتیک در زمان نزدیکی به آن‌ها توصیه می‌شود.
هورمون درمانی
برای جلوگیری از برگشت عفونت در زنانی که در دوران پس از یائسگی به سر می‌برند، بعضی پزشکان مصرف هورمون استروژن را، یا به‌صورت پماد و به‌صورت قرص، تجویز می‌کنند. در مواردی که عفونت به خاطر انسداد موجود موانعی می‌باشد، مانند سنگ کلیه یا بزرگی پروستات، ممکن است به جراحی نیاز باشد.
پیشگیری
توصیه‌های برای زنان و مردان:
- به‌طور منظم ادرار کنید و مثانه‌تان را کاملاً خالی کنید.
- از لباس‌زیر نخی و آزاد استفاده کنید، لباس‌هایی که تنگ نباشند و گرما و رطوبت در آن‌ها نماند.
- بهداشت فردی را به‌خوبی رعایت کنید.
- مایعات فراوان بنوشید. محصولات کرنبری اگرچه برای درمان التهاب مثانه موثر نیستند اما می‌توانند به پیشگیری از برگشت عفونت و التهاب کمک کنند. آب کرنبری می‌تواند از رسیدن باکتری‌ها به مثانه و درنتیجه بروز عفونت در مثانه جلوگیری کند.
- از مواد یا محصولاتی که باعث ناراحتی در مثانه می‌شوند، مانند الکل و قهوه، پرهیز کنید.
توصیه‌هایی برای خانم‌ها:
- برخی معتقدند که خالی کردن مثانه بعد از نزدیکی ممکن است کمک به پیشگیری از عفونت کند.
- از صابون‌های عطر دار، جکوزی، دوش‌های معطر و دئودورانتهای واژینال استفاده نکنید. این موارد حاوی موادی هستند که می‌تواند موجب ناراحتی و آسیب به مجرای پیشاب شوند و آن را نسبت به عفونت آسیب‌پذیرتر خواهند کرد.
- اگر از دیافراگم برای جلوگیری از بارداری استفاده می‌کنید، از قرار گرفتن درست آن مطمئن شوید و از آن به مدت طولانی استفاده نکنید.
- دستمال کشیدن بعد از تخلیه‌ی مثانه و خشک‌کردن بدن از جلو به عقب می‌تواند از رسیدن باکتری‌های موجود در ناحیه‌ی مقعد به مجرای پیشاب و درنتیجه به مثانه جلوگیری کند.
- خوردن ماستی که حاوی باکتری بنام لاکتوباسیل (lactobacilli) می‌باشد می‌تواند مؤثر باشد. این باکتری ممکن است به جلوگیری از بروز یک عفونت کمک کند.
اگر تاکنون دچار عفونت مثانه شده‌اید، توصیه‌های بالا اهمیت ویژه‌ای دارند زیرا می‌توانند به شما در پیشگیری از بروز مجدد عفونت کمک فراوانی داشته باشند.
