بی اختیاری ادرار و یائسگی:درمان با بیوفیدبک و دیگر روش ها
شما مجبور به پذیرفتن مشکل ریزش اتفاقی و ناخودآگاه ادرار به‌عنوان یکی از عوارض یائسگی یا پیری نیستید. در بسیاری از موارد کارهایی وجود دارند که می‌توانید برای نگه‌داشتن و کنترل خود انجام دهید و حتی از بی‌اختیاری ادرار جلوگیری کنید.
بی‌اختیاری ادرار را همچنین تحت عنوان عدم کنترل مثانه یا ریختن غیرارادی ادرار می‌شناسند. میلیون‌ها زن دچار این مشکل هستند و دفعات بی‌اختیاری ادرار با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد. از دست دادن کنترل مثانه و ریختن غیرارادی ادرار بسیار اندک و ناچیز است. به‌طور مثال، ممکن است هنگام خندیدن، ورزش کردن، سرفه کردن یا برداشتن اجسام سنگین چند قطره ادرار از شما بریزد. یا ممکن است دچار اضطرار ناگهانی برای ادرار شوید و قادر به کنترل و نگه‌داشتن آن قبل از رسیدن به دستشویی نباشید و باعث بی‌اختیار شدن ادرار در شما گردد.
ممکن است در طول زندگی‌تان دچار مشکل بی‌اختیاری ادرار شوید، اما اکثر موارد شایع این اختلال در نتیجه‌ی فشار یا استرس روی عضله‌ای می‌باشند که به نگه‌داشتن یا گذراندن ادرار کمک می‌کنند. تغییرات هورمونی همچنین می‌توانند تأثیری روی کشش و استقامت عضله‌ی موجود در منطقه‌ی لگن داشته باشند؛ بنابراین بی‌اختیاری ادرار در زنانی که در سنین یائسگی هستند شایع‌تر می‌باشد.
استروژن هورمونی ست که به تنظیم قاعدگی در زنان کمک می‌کند. این هورمون می‌تواند از ابتلای فرد به بیماری‌های قلبی جلوگیری و به کندتر شدن فرایند پوکی استخوان کمک کند. همچنین به سلامت و عملکرد صحیح مثانه و دستگاه مجاری ادراری کمک می‌کند. با نزدیک شدن به دوران یائسگی، سطح استروژن شما شروع به کاهش خواهد کرد. این کمبود استروژن ممکن است باعث ضعیف شدن عضلات لگنی خواهد شد. این عضلات ممکن است دیگر مانند گذشته، قادر به کنترل مثانه‌ی شما نباشند. با ادامه‌ی روند کاهش استروژن در طی دوره‌ی یائسگی و بعدازآن، علائم بی‌اختیاری ادرار بدتر خواهد شد.
برای کسب آگاهی از روش بیوفیدبک و تأثیر آن در بی‌اختیاری ادرار و یا رزرو نوبت با ما تماس حاصل فرمایید.
انواع
چند نوع از بی‌اختیاری ادرار وجود دارد که در ارتباط با دوران یائسگی می‌باشند. این انواع عبارت‌اند از:
بی‌اختیاری استرسی
رایج‌ترین نوع از مشکل عدم کنترل مثانه در زنان مسن، بی‌اختیاری استرسی است. در این نوع از بی‌اختیاری، هنگام سرفه، ورزش، عطسه، خندیدن یا بلند کردن اجسام سنگین، عضلات ضعیف شده قادر نیستند ادرار را نگه دارند. در نتیجه چند قطره ادرار ریخته می‌شود و یا بی‌اختیاری کامل رخ می‌دهد. این نوع بی‌اختیاری اغلب به خاطر تغییرات فیزیکی ناشی از بارداری، زایمان یا یائسگی به وجود می‌آید.
بی‌اختیاری فوریتی
هنگامی‌که عضلات مثانه به‌طور نادرستی فشرده می‌شوند یا توانایی شل شدن را نداشته باشند، ممکن است احساس کنید که نیاز فوری به تخلیه‌ی ادرار دارید، حتی وقتی که مثانه خالی باشد. همچنین ممکن است دچار ریزش ادرار یا از دست دادن کنترل ادرار شوید. این نوع از بی‌اختیاری ادرار را مثانه‌ی بیش‌فعال نیز می‌نامند.
بی‌اختیاری ادرار سرریز
هنگامی‌که مثانه کاملاً تخلیه نشود، این نوع از بی‌اختیاری ادرار می‌تواند به‌صورت چکه کردن مداوم ادرار مشاهده شود. ممکن است جریان ادرار ضعیفی و احساسی مانند ادرار در شب (شب‌ادراری) و موارد بیشتری از تردید ادراری داشته باشید. این امر می‌تواند به دلیل عدم فعالیت کافی عضله‌ی مثانه رخ دهد.
علت‌ها
در اینجا به چند مورد از دلایل ابتلا به مشکل بی‌اختیاری ادرار در دوره یائسگی اشاره خواهیم کرد:
ضعیف شدن عضلات کف لگنی
در دوره‌ی یائسگی، عضلات کف لگن شما به‌طور طبیعی ضعیف‌تر می‌شوند. عضلات ضعیف‌تر می‌توانند باعث کنترل ضعیف‌تر مثانه و ازاین‌رو بی‌اختیاری ادرار در زنان گردند.
افتادگی مثانه (پرولاپس)
افتادگی اندام عبارت است از افتادگی و شل شدن اندام‌ها به کف لگن. بعضی از خانم‌هایی که دچار افتادگی مثانه می‌شوند، یک برجستگی را در واژن، در محلی که اندام افتاده است، احساس می‌کنند. این اندام ممکن است رحم، مثانه یا روده باشد. افتادگی رحم یا مثانه فشار زیادی را روی ناحیه‌ی کف لگن وارد خواهد کرد.
خاصیت ارتجاعی پایین مثانه
عضلات پایین مثانه‌تان ممکن است خاصیت ارتجاعی خود را از دست بدهند و مشکلی در کشش لازم برای پر شدن مثانه بجود آید. در نتیجه مثانه شما هنگام پر شدن دچار درد و ناراحتی و احساس مثانه‌ی پرکار می‌شود که باعث می‌شود تا مکرراً احساس کنید که باید مثانه‌تان را تخلیه کنید.
کاهش سطح استروژن
با شروع دوره‌ی یائسگی، هورمون استروژن دیگر در بدن تولید نمی‌شود. درنتیجه بدن شما نسبت به بی‌اختیاری ادرار مستعدتر خواهد شد زیرا استروژن کافی برای قوی نگه‌داشتن و عملکرد صحیح و مناسب بافت‌های اطراف مثانه وجود نخواهد داشت.
اضافه وزن
بسیاری از زنان در دوره یائسگی دچار اضافه‌وزن می‌شوند. از آنجایی‌که عضلات کف لگنی شما بیشتر وزن بدنتان را تحمل می‌کنند، با اضافه شدن وزن این فشار روی این عضلات بیشتر می‌شود بنابراین نمی‌توانند آن‌گونه که باید مثانه‌تان را نگه‌دارند. بی‌اختیاری ناشی از این مشکل را بی‌اختیاری ادرار استرسی می‌نامند.
عوامل خطر
یائسگی تنها دلیل بروز مشکلات عدم کنترل و بی‌اختیاری ادرار در زنان نیست. اگر همراه با یائسگی، دچار یکی از شرایط زیر باشید، خطر ابتلا به بی‌اختیاری ادرار در شما افزایش خواهد یافت:
مصرف الکل یا کافئین
نوشیدنی‌های الکل‌دار یا کافئین باعث می‌شوند تا مثانه‌ی شما به‌سرعت پر شود، در نتیجه موجب تکرر ادرار در شما خواهند شد.
عفونت‌ها
عفونت‌های مجاری ادراری یا مثانه ممکن است باعث بی‌اختیاری موقتی ادرار شوند. هنگامی‌که عفونت برطرف شود، بی‌اختیاری ادرار نیز احتمالاً از بین می‌رود و فرد بهبود می‌یابد.
آسیب عصبی
آسیب عصبی می‌تواند بروی سیگنال‌هایی که از مثانه به مغز برده می‌شوند اختلال وارد کند، بنابراین باعث می‌شود که احساس نیاز به تخلیه ادرار را احساس نکنید، این مشکل می‌تواند روی توانایی شما برای کنترل ادرار تأثیری منفی داشته باشد.
علائم
ممکن است در دوران یائسگی، این علائم شایع در مثانه‌ی حساس را داشته باشید:
- چکه کردن ادرار هنگام سرفه، عطسه یا ورزش کردن
- چکه کردن ادرار در هنگام رفتن به دستشویی
- بیدار شدن بیش از دو بار در شب برای دستشویی رفتن
- عفونت‌های مکرر مجاری ادراری
درمان
درمان مشکل بی‌اختیاری ادرار در شما به عوامل مختلفی، از جمله نوع بی‌اختیاری ادرار در شما، بستگی دارد. پزشک شما ممکن است درمان را با توصیه‌هایی برای تغییر سبک زندگی‌تان شروع کند. به‌طور مثال ممکن است به شما توصیه کنند که:
- مصرف کافئین و یا نوشیدنی‌های الکل دار را کاهش دهید یا قطع کنید.
- به‌تدریج مثانه خود را تمرین دهید تا ادرار بیشتری را نگه دارد، این کار را می‌توانید با ادرار کردن در برنامه‌ای زمان‌بندی‌شده در طول روز انجام دهید.
- وزن خود را کاهش دهید تا از فشار واردشده روی مثانه و عضلاتتان کاسته شود.
پزشک شما همچنین ممکن است گزینه‌های درمانی مناسب دیگری را به شما توصیه کند، خصوصاً اگر به این نتیجه برسند که تغییراتی در سبک زندگی کمکی به رفع این مشکل نمی‌کند. در ادامه به توضیح این روش‌های درمانی می‌پردازیم.
بیوفیدبک
در روش بیوفیدبک، یک سیم به یک چسب یا وصله‌ای الکتریکی روی مثانه یا عضلات مجاری ادراری‌تان وصل می‌شود. این سیم سیگنال‌هایی را به یک مانیتور ارسال می‌کند که هنگام انقباض عضلاتتان، شما را آگاه می‌کنند. با یادگیری زمان انقباضات عضله‌ای قادر خواهید شد تا کنترل بهتری روی عضلات مثانه داشته باشید.
تحریک عصبی
در صورتی‌که بی‌اختیاری ادراری به خاطر اختلالات عصبی به وجود آمده باشد، تحریک الکتریکی عضلات لگنی شما می‌تواند به شما کمک کند تا کنترل مثانه‌ی خود را بازیابید.
ابزارهای کمکی
برای درمان بی‌اختیاری ادراری در زنان، تعدادی ابزارهای کمکی وجود دارند. یک پساری (pessary)، رایج‌ترین وسیله برای درمان بی‌اختیاری ادرار می‌باشد. این وسیله، حلقه‌ی محکمی می‌باشد که در واژن قرار می‌گیرد و به انباشتگی و نگه‌داشتن مجاری ادراری برای کاهش چکه کردن ادرار کمک می‌کند.
پزشک همچنین ممکن است وسیله‌ای را توصیه کند که در مجاری پیشاب قرار خواهد گرفت، این وسیله یک ابزار کوچک یک‌بارمصرف است که می‌توان آن را در داخل مجرای پیشاب قرار داد تا از چکه کردن ادرار جلوگیری کند.
داروها
داروهای بخصوصی وجود دارند که ممکن است به کاهش علائم و درمان برخی از انواع بی‌اختیاری ادرار کمک کنند. به‌طور مثال در صورت بیش فعالی و پرکاری مثانه، پزشک شما ممکن است داروهای آنتی کولینرژیک را برای آرام کردن مثانه تجویز کند. همچنین برای افزایش مقدار ادراری که مثانه می‌تواند در خود نگه دارد، ممکن است میرابگرون یا مای بتریک را تجویز کند، که نوع خاصی از دارویی بنام آگونیست گیرنده بتا3 آدرنرژیک می‌باشد. داروهای استروژنی مربوطه نیز می‌توانند به تنظیم مجرای پیشاب یا نواحی واژن کمک کنند.
تمرینات کگل
این تمرینات باعث تقویت عضلاتی می‌شود که به کنترل مجرای پیشابی کمک می‌کنند. هنگامی‌که این عضلات ضعیف باشند، نمی‌توانید جریان ادرار را به‌خوبی کنترل کنید. مراحل انجام این تمرینات به شرح زیر می‌باشند :
- روی زمین دراز بکشید و پاهایتان را خم کنید. پشتتان را بلند کنید به‌طوری‌که با بدنتان در یک راستا باشد.
- وانمود کنید که گویا سعی دارید ادرار خود را نگه‌دارید. آن عضلات را بکشید و فشرده کنید. این فشردگی را حدود 10 ثانیه نگه‌دارید، سپس برای 10 ثانیه استراحت دهید. این کار را روزانه سه یا چهار بار و در هر بار 10 انقباض انجام دهید.
